Nu voor Later!

Op woensdag 11 februari (daags voor vrijdag de 13e...!) vond de erfgoedconferentie Nu voor Later! plaats. Het thema was computererfgoed, maar dat wilde niet zeggen dat het alleen voor IT-ers interessant was. De dag werd georganiseerd door Erfgoed Nederland, SCEN en ICN, in samenwerking met de Reinwardt Academie. Ik volgde alleen het middagdeel: een deelsessie en de afsluiting met een debat.

Er werd aandacht besteed aan verschillende dingen die relevant zijn voor ons onderzoek:

• Het verzamelen van de eigen tijd stond centraal. ('Nieuw erfgoed')
• Het belang van particuliere collecties en de samenwerking van particulieren met musea en andere erfgoedinstellingen werd besproken.
• Ook waren een aantal vertegenwoordigers van (ex-)particuliere collecties aanwezig, zoals bijvoorbeeld Communicatemuseum, Stichting computermuseum en ING.

Ik meldde me aan voor de deelsessie "De rol van particuliere verzamelaars bij het verzamelen en behouden van nieuw erfgoed." De hoofdvraag was: 'Hoe bed je gedrevenheid in?' Deze vraag speelt in op de gedachte dat particuliere verzamelaars zeer gedreven zijn en daarmee een extra waarde kunnen toevoegen aan de collectie. Hoe is dit bruikbaar in een tentoonstelling? (Het zou ook op andere manier ontsloten kunnen worden, maar deze vormen kwamen niet ter sprake.)

Allereerst was Giel de Zeeuw van Stichting Computermuseum aan het woord, over zijn collectie computers. Zijn verhaal toonde veel emotie, betrokkenheid en liefde voor zijn collectie. Het belangrijkste vindt hij dat iemand de objecten kan duiden, zoals hijzelf, en dat ze gebruikt worden voor voorlichting en educatie of dat het mensen raakt, omdat zij bijvoorbeeld zelf nog aan zo'n oude pc hebben gewerkt.

De verzameling is begonnen als een heel persoonlijke, vooral gericht op zijn eigen geschiedenis met pc's, maar is nu meer een historisch document geworden met een gemeenschapsfunctie.

Giel wilde hoe dan ook dat er GEEN handelswaarde werd toegekend aan de objecten. Hij neemt alleen giften aan (indien ze een toegevoegde waarde hebben). Zo zou hij ook nooit een object dat hij dubbel heeft verkopen, maar wel weggeven. Hij heeft wel sponsors, maar dat zal nooit samenhangen met een andere deal.



Daarna was Bob van Wely, van het museum van Speelklok tot Pierement aan het woord. Het museum heeft onlangs een particuliere verzameling draaiorgels in beheer genomen. De draaiorgeleigenaren gebruiken de objecten echter nog. De objecten worden dus al gemusealiseerd terwijl de traditie blijft voortbestaan. Dit levert nieuwe vraagstukken op: Mag het draaiorgel een nieuw likje verf krijgen? Het museum heeft liever van niet, terwijl in het kader van het behoud van immaterieel erfgoed gepleit zou kunnen worden van wel. De eigenaren vinden het immers zeer logisch dat zij hun orgel restaureren.



Conclusies uit de conferentie:

• De sterke kant van een particuliere collectie is onder andere, dat men niet vast zit aan het museale denkkader, dat vooral in staat is tot het behoud van materieel erfgoed. Immaterieel erfgoed komt steeds meer onder de aandacht in de erfgoedwereld, maar er zijn nog weinig effectieve methoden de authenticiteit ervan te behouden. (Zoals Marije eerder al opmerkte in dit blog.) Doordat Paradiso ook nu de organisator is van concerten, is het immaterieel erfgoed direct verbonden met de materiële vorm waarin het de geschiedenis ingaat in het archief.
  

• Gedrevenheid. Passie voor een collectie en immaterieel erfgoed komt het meest levendig naar voren in persoonlijke (vaak orale) geschiedenis, in combinatie met beelden en objecten. Paradiso zou hiervan gebruik kunnen maken door de grote hoeveelheden aanwezig materiaal te combineren met de input van bezoekers van (historische) concerten. Ook is het zinvol om een beeld te scheppen van deze bezoekers, omdat in hen veel passie zit voor de optredens; het erfgoed gaat leven.

• Het is gunstig voor Paradiso om samen te werken met erfgoedinstellingen, omdat zich hier veel kennis bevindt over beheer, registratie, behoud en ontsluiting. De collectie van Paradiso is voor hen interessant omdat er nog veel orale geschiedenis over bestaat, veel kennis aanwezig is binnen de instelling, en het een groot maatschappelijk draagvlak heeft.
  

• Het voordeel van het verzamelen van de eigen tijd, is dat alle informatie en objecten nog relatief gemakkelijk te achterhalen zijn. Het nadeel is, dat je minder bewust bent van de historische waarde en het lastiger wordt te selecteren wat wel of niet bewaard moet blijven. In verband met praktische overwegingen is het nu eenmaal geen optie om alles te bewaren.
  

Afbeeldingbronnen:
http://www.computermuseum.nl/collecti.html
http://www.gperlee.com/images/thumbs/museum/thumb_01_big.jpg

Nu voor Later!